Co wlicza się do dochodu budżetu domowego?

Dochód budżetu domowego to nie tylko pensja z etatu – to cały wachlarz źródeł, które mogą zasilać nasze konto. Wynagrodzenie, świadczenia, dochody pasywne czy nieregularne wpłaty – wszystko to razem tworzy finansowy fundament, na którym budujemy nasze codzienne życie. Planując budżet domowy ważne jest dobrze zrozumieć jakie są w nim dochody. W tym artykule w skrócie omówimy skąd mogą pochodzić pieniądze oraz na czym nie powinniśmy polegać. 

Dochód z pracy zarobkowej

Najbardziej oczywistym i najczęstszym źródłem dochodu w budżecie domowym jest wynagrodzenie za pracę. To właśnie ono zasila większość naszych finansowych planów i wydatków.

1. Dochód brutto vs netto
   Brutto to kwota, którą widzimy na umowie, ale netto to to, co rzeczywiście możemy wydać. Różnicę stanowią podatki, składki ZUS i inne potrącenia. Warto to zrozumieć, bo czasem obiecująca duża „podwyżka” brutto nie przekłada się w równym stopniu na większą ilość pieniędzy otrzymanych na konto.

2. Popularne źródła dochodu

   • Umowa o pracę: Stała pensja, z gwarantowanymi benefitami jak urlopy czy ubezpieczenie zdrowotne, ale za to ze sporym opodatkowaniem zarówno po stronie pracodawcy jak i pracownika.
   • Umowa zlecenie/umowa o dzieło: Forma pozbawiona wielu elementów umowy o pracę, dzięki czemu jest lepszym rozwiązaniem w przypadku krótkoterminowych/zadaniowych przedsięwzięć. Tym niemniej formy te w Polsce często były (a może i są?)  nadużywane jako tzw. "umowy śmieciowe".
   • Dochody z działalności gospodarczej: Jeśli prowadzisz firmę, to w zależności od wybranej formy opodatkowania Twój dochód to różnica między przychodami a kosztami (i podatkami). 
     
     

Dochód pasywny

Dochód pasywny to taki, który wpada na konto bez konieczności naszego aktywnego zaangażowania. Choć jego budowa wymaga czasu i pewnego rodzaju poświęcenia, może stać się solidnym wsparciem budżetu domowego. Przykładowe źródła dochodu pasywnego:

1. Wynajem nieruchomości
   Forma ta wymaga sporego nakładu kapitału (trzeba posiadać nieruchomość w stanie interesującym najemców), a okresowo również i zaangażowania (remonty, monitorowanie i dbanie o jej stan itp.), ale gdy jest wynajmowana długoterminowo - co miesiąc wpłacany czynsz jest chyba najpopularniejszym źródłem dochodu pasywnego w Polsce

2. Inwestycje w instrumenty finansowe

   • Dywidendy z akcji: Dywidendy Regularne wypłaty od firm, w które zainwestowałeś.
   • Odsetki z lokat i obligacji: Bezpieczniejsze opcje inwestycyjne, choć o niższej stopie zwrotu.
   • Zyski kapitałowe: Odsetki ze środków zgromadzonych na rachunkach oszczędnościowych, sprzedaż akcji, funduszy lub innych aktywów z zyskiem.

3. Prawa autorskie i licencje
   Jeśli stworzyłeś coś, co generuje przychody, jak książka, muzyka czy oprogramowanie, dochody z praw autorskich mogą być długoterminowym wsparciem finansowym.

Programy i transfery socjalne

Domowe finanse mogą być zasilane też przez różnego rodzaju świadczenia socjalne i wsparcie zewnętrzne. Dla wielu osób i rodzin transfery socjalne stanowią istotne wsparcie (a czasem i jedyne źródło dochodu jak np. emerytury lub zasiłki) i chociaż nie zawsze rozlicza się je w rocznym zeznaniu podatkowym, to zdecydowanie powinny być brane pod uwagę przy spisywaniu dochodów w budżecie domowym.

1. Świadczenia państwowe

   • Programy takie jak 800+: Regularne wsparcie na wychowanie dzieci.
   • Zasiłki rodzinne i inne: Pomoc w sytuacjach życiowych, np. dla rodzin o niskich dochodach czy osób z niepełnosprawnościami.
   • Emerytury i renty: Świadczenia, które mogą stanowić podstawowy dochód dla osób starszych lub niezdolnych do pracy.

2. Stypendia i wsparcie edukacyjne

Choć świadczenia socjalne i wsparcie mogą być nieregularne lub ograniczone w czasie, stanowią ważny element planowania budżetu domowego, zwłaszcza w trudniejszych momentach życia. Warto znać swoje prawa i możliwości, aby w pełni korzystać z dostępnych form pomocy.

Dochód nieregularny i okazjonalny

Nie wszystko, co wpływa na Twoje konto, jest stałym źródłem dochodu. Czasem zdarzają się okazjonalne zastrzyki gotówki, które mogą znacząco podreperować budżet. Oto, skąd mogą pochodzić:

1. Praca dorywcza

   • Freelancing: Projekty realizowane poza stałą pracą, np. tłumaczenia, pisanie tekstów czy projektowanie graficzne.
   • Dodatkowe zlecenia: Jednorazowe prace, takie jak naprawy, pomoc przy przeprowadzkach czy prowadzenie zajęć.

2. Wygrane i nagrody

   • Loterie i konkursy: O ile granie w lotto lub inne popularne zakłady nie jest dobrą strategią na zarobienie na życie, to czasem nawet nagrody niższych rzędów potrafią przyjemnie  zaskoczyć
   • Nagrody w programach lojalnościowych sklepów i banków: Przykładowo bardzo popularne są wszelkiego rodzaju promocje, które potrafią się w wymierny sposób przełożyć na zyskane środki. Przykładowo banki kuszą nowych klientów oferując bonus w postaci kilkuset złotych za spełnienie kilku podstawowych warunków typu założenie konta i wpłacenie określonej kwoty do daty 

Co nie wlicza się do dochodu budżetu domowego?

Choć wiele rzeczy może wydawać się "dodatkowymi pieniędzmi", nie wszystko należy traktować jako realny dochód. Rozróżnienie tego, co w rzeczywistości zasila Twój budżet, od jednorazowych czy tymczasowych wpływów, jest kluczowe w planowaniu finansowym.

1. Kredyty i pożyczki

   • Kredyt to zobowiązanie, a nie dochód – środki trzeba będzie zwrócić, często z odsetkami.
   • Pożyczki od rodziny czy znajomych również nie są zarobkiem, lecz tymczasową pomocą.

2. Zwroty podatkowe

   • Choć zwrot podatku może wyglądać jak dodatkowa gotówka, w rzeczywistości jest to odzyskana nadpłata, a nie nowy dochód. Traktuj go jako „bonus”, a nie stały element budżetu.

3. Darowizny i jednorazowe wpływy

   • Prezenty pieniężne na specjalne okazje (np. ślub, urodziny) to miły gest, ale nie powinny być podstawą finansowych planów.
   • Spadki, choć często wartościowe, są jednorazowe i mogą wiązać się z dodatkowymi kosztami, np. podatkiem od spadków.

4. Sprzedaż własnych aktywów

   • Sprzedaż samochodu, sprzętu elektronicznego czy innych dóbr to raczej wymiana aktywów niż dochód, zwłaszcza gdy środki są przeznaczone na zakup nowych rzeczy.